W grudniu niebo szykuje nam atrakcję w postaci roju meteorów Geminidy, których okres najwyższej aktywności wypada w tym roku w czasie nowiu Księżyca. Rój ten jest bardzo aktywny, obserwatorzy w bezchmurną i bezksiężycową noc mogą spodziewać się nawet 120 zjawisk na godzinę.

Słońce w grudniu przebywa bardzo nisko nad horyzontem, dni są najkrótsze w roku a 22 XII następuje przesilenie zimowe.
W poniższej tabeli znajdziemy zestawienie godzin wschodów i zachodów Słońca oraz długość dnia dla danej daty ( w Warszawie).

Wspominamy o tym co miesiąc, aktualnie Słońce jest wysoce aktywne i na jego powierzchni możemy obserwować dużą ilość plam słonecznych (oczywiście po zabezpieczeniu teleskopu/lornetki dedykowanymi filtrami, np folią Baader ND5).

Aktualny stan Słońca możemy sprawdzić tutaj.

Merkury pomimo sporej elongacji będzie niewidoczny, ewentualnie można próbować go dostrzec bardzo nisko nad zachodnim horyzontem, tuż po zachodzie Słońca.

Wenus nadal jest świetnie widoczna na porannym niebie wysoko nad horyzontem. To wspaniały obiekt do obserwacji podczas porannych spacerów. W ubiegłym miesiącu byliśmy świadkami jej zakrycia przez Księżyc w w ciągu dnia, wielu obserwatorów miało to szczęście i trafiło na pogodne niebo. W tym miesiącu może nie będzie zakrycia ale 9.12 nad ranem Księżyc zbliży się do Wenus na odległość około 5 stopni dodatkowo uprzyjemniając poranek.

Warunki widoczności planet zewnętrznych w grudniu są nadal dobre i mogą dostarczyć wielu wspaniałych okazji do ich obserwacji.

Jowisz jest ciągle widoczny na niebie do ponad północy. Mimo, że już jest miesiąc po opozycji, to dalej stanowi bardzo spektakularny obiekt do obserwacji. Praktycznie każdy teleskop umożliwia zaobserwowanie charakterystycznych pasów na jego tarczy. Natomiast każda lornetka pokaże 4 galileuszowe księżyce krążące wokół Jowisza.

Saturn powoli opuszcza wieczorne niebo, jednak w grudniu jest jeszcze widoczny do około 19. Podobnie jak w przypadku Jowisza, do jego obserwacji nadaje się praktycznie każdy teleskop, za pomocą którego jesteśmy w stanie zaobserwować jego charakterystyczne pierścienie.

Uran w listopadzie był w opozycji, dlatego również w grudniu będą bardzo dobre warunki do jego obserwacji. W tym celu najlepiej posłużyć się lornetką lub niewielkim teleskopem. Aktualnie Uran znajduje się pomiędzy Plejadami i Jowiszem co znacznie ułatwia jego zlokalizowanie na nocnym niebie.

Neptun również jest planetą, którą można dosyć łatwo zaobserwować w tym miesiącu. Będzie widoczny pomiędzy Jowiszem i Saturnem. Do obserwacji Neptuna konieczna jest większa lornetka np. StarLight 15×70 a jeszcze lepiej teleskop.

Jak już wspomnieliśmy główną atrakcją grudnia będzie obfity deszcz meteorów Geminidy. Na czystym, bezksiężycowym firmamencie, z ciemnego miejsca możemy dostrzec nawet 120 zjawisk w ciągu godziny! Pod tym względem Geminidy są dwukrotnie liczniejsze od osławionych Perseidów. Co ciekawe, pierwsze obserwacje Geminidów zostały odnotowane dopiero w XIX wieku. Rój ten ewoluuje, jeszcze 500 lat temu jego orbita przecinała się w orbitą Wenus, dopiero około 200 lat temu zaczęła się ona przecinać z orbitą Ziemi. Tłumaczy to doskonale fakt braku obserwacji Geminidów przed XIX wiekiem. 

Grudniowe niebo obfituje w wiele ciekawych obiektów.

Pierwszym, który warto znaleźć to Kaskada Kembley’a w gwiazdozbiorze Żyrafy. Jest to łańcuch gwiazd, który może kojarzyć się z wodospadem, stąd właśnie został przez swojego odkrywcę nazwany Kaskadą. Do jej obserwacji najlepiej wykorzystać lornetkę z szerokim polem widzenia.

Kolejnym wartym uwagi obiektem jest duża gromada otwarta M35 w Bliźniętach. Obiekt ten jest jedną z większych i jaśniejszych gromad otwartych. Widoczna jest w dobrych warunkach gołym okiem, a lornetka czy mały teleskop pokazują ją w całej okazałości. Prawie „przyklejona” do niej jest druga gromada gwiazd oznaczona NGC 2158. Jest dużo ciemniejsza i w lornetkach pokazuje się jako mgiełka w pobliżu M35. Same bliźnięta są również źródłem wspomnianego roju meteorów Geminidy. Ciekawy kierunek do obserwacji.

Prawdziwym hitem zimowego nieba jest bez wątpienia Wielka Mgławica w Orionie. Jest to najbardziej znana i najjaśniejsza mgławica na naszym niebie. Nawet w warunkach podmiejskich można ją zaobserwować gołym okiem. Lornetka pokaże wyraźnie jej kształt a teleskop, najlepiej duży Newton z filtrem UHC umożliwi obserwację jej struktury. M42 jest również jednym z najczęściej fotografowanych przez amatorów obiektem mgławicowym.

Na szczególną uwagę zasługuje również Syriusz w Wielkim Psie. Jest to najjaśniejsza gwiazda na nocnym niebie. Jest również położona stosunkowo blisko Słońca. Warto wiedzieć, że Syriusz w starożytnym Egipcie był uznawany za gwiazdę bogów.

Błędem byłoby również nie wspomnieć o obiekcie, który zainspirował Charlesa Messiera do stworzenia słynnego katalogu Messiera. Jest to oczywiście Messier 1, Mgławica Kraba. Obiekt świetnie widoczny na zimowym niebie, widoczny już w lornetkach a w dużych teleskopach pokazujący swoje delikatne struktury. Obiekt szerszej opisany w cyklu Obiekt Miesiąca.

Oczywiście, grudniowe niebo skrywa jeszcze wiele skarbów, dlatego zachęcamy do ich samodzielnego odkrywania. Pamiętajmy również, że w czasie obserwacji warto zadbać o ciepły strój, ponieważ grudniowe noce bywają chłodne.

Życzymy wszystkim pogodnego nieba i udanych obserwacji.