Chciałbyś kupić swojemu dziecku pierwszy teleskop, ale nie wiesz, który wybrać? Pogubiłeś się w gąszczu różnych modeli, konstrukcji i parametrów? W tym tekście postaramy się pokrótce przedstawić, czym kierować się przy wyborze teleskopu dla swojej pociechy.
W świecie teleskopów panuje jedna, bardzo prosta zasada: im większa apertura teleskopu (średnica obiektywu), tym więcej zbiera on światła, a co za tym idzie – tym większe możliwości obserwacyjne daje. Na rynku dostępne są teleskopy o bardzo zróżnicowanych rozmiarach, od małych teleskopów o aperturze rzędu kilku centymetrów po olbrzymy o aperturze wynoszącej 40-50 cm.
Kupując teleskop dla dziecka musimy jednak pamiętać o jego wygodzie. Nasz maluch zwyczajnie nie będzie w stanie korzystać z dużego teleskopu. Dlatego musimy pójść na pewien kompromis i wybrać instrument o odpowiednich rozmiarach. Przyjmuje się, że dolna granica apertury, która umożliwia przeprowadzenie interesujących obserwacji to 7-8 cm. Doświadczeni obserwatorzy mogą się oburzać, że to niewiele i w pewnym sensie mają rację. Jednak dobry teleskop to przede wszystkim taki, z którego będziemy chętnie i często korzystać i tym też musimy się kierować przy wyborze sprzętu dla naszego dziecka.
Drugi bardzo istotny parametr teleskopu to jego ogniskowa – decyduje ona jakie powiększenie uzyskamy z okularami dołączonymi do zestawu. Im większe powiększenie, tym obraz staje się ciemniejszy. Przyjmuje się, że największe użyteczne powiększenie dla danego teleskopu to dwukrotność jego apertury – i tak na przykład dla teleskopu o aperturze 70mm największe użyteczne powiększenie wynosić będzie 140x. Przekraczanie tego progu skutkować będzie dalszym przyciemnianiem obrazu oraz pogarszaniem jego jakości. Obiekt będzie oczywiście większy, ale ilość dostrzegalnych detali będzie spadać.
Do jasnych obiektów takich, jak Księżyc czy planety można stosować duże powiększenia, zaś do obiektów głębokiego nieba o niższej jasności takich, jak galaktyki, gromady gwiazd czy obiekty mgławicowe z reguły lepiej sprawdzą się mniejsze powiększenia.
Teleskopy dla najmłodszych
Travel Scope 70mm
Nr katalogowy: 21035
Nasza pierwsza propozycja to teleskop soczewkowy o aperturze 70mm oraz ogniskowej 400mm. Jest to bardzo lekki i poręczny sprzęt, dzięki czemu nawet małe dziecko nie będzie miało problemów z obsługą. Do zestawu dołączony jest lekki statyw z wygodną rączką do nakierowywania tuby na cel. Całość możemy spakować do plecaka, który również znajduje się w zestawie. Teleskop tej wielkości umożliwia ciekawe obserwacje Księżyca i najjaśniejszych gromad gwiazd takich, jak słynne Plejady w gwiazdozbiorze Byka. Travel Scope – po doposażeniu w soczewkę Barlowa lub dodatkowy okular spoza zestawu – umożliwia również podstawowe obserwacje planet. Zobaczymy przez niego m.in. pierścienie Saturna czy dwa pasy równikowe w atmosferze Jowisza.
Teleskop zawiera w zestawie dwa okulary:
20mm (powiększenie 20x)
10mm (powiększenie 40x)
Dzięki zastosowaniu nasadki kątowej pryzmatycznej 45 stopni uzyskujemy obraz ziemski nieodwrócony, co sprawia że teleskop znakomicie nada się również do obserwacji dziennych.
Poniżej link do teleskopu:
https://deltaoptical.pl/teleskop-mobilny-celestron-travel-scope-70
BK 705 AZ2
Nr katalogowy: SW-2101
Nasza kolejna propozycja to teleskop soczewkowy o aperturze 70mm oraz ogniskowej 500mm. Teleskop wyposażony jest w montaż azymutalny AZ2 – montaże tego typu poruszają się w dwóch osiach: góra-dół i prawo-lewo, dzięki czemu są bardzo intuicyjne i proste w obsłudze. Montaż ma wysuwane nogi, ich wysokość możemy regulować dostosowując ją do wzrostu obserwatora. Montaż AZ2 jest bardziej stabilny niż statyw dołączony do Travel Scope 70.
BK 705 AZ2 ma w zestawie dwa okulary:
25mm (powiększenie 20x)
10mm (powiększenie 50x)
oraz soczewkę Barlowa 2x, dzięki której powiększenie w/w okularów wzrasta do 40x i 100x.
Model BK 705 AZ2 ma w zestawie nasadkę kątową lustrzaną 90 stopni, która odwraca obraz w płaszczyźnie prawo-lewo. Do obserwacji naziemnych wystarczy dokupić nasadkę kątową pryzmatyczną 45 stopni, która da nam obraz nieodwrócony. W nocy lepiej stosować nasadkę kątową lustrzaną 90 stopni, która pozwala na uzyskanie obrazu lepszej jakości.
Poniżej link do teleskopu:
https://deltaoptical.pl/teleskop-bk-70-5az2
Teleskop AstroMaster 70 AZ
Nr katalogowy: 21061
AstroMaster 70 AZ, podobnie jak dwa poprzednie teleskopy, ma aperturę 70mm. Tym, co go wyróżnia, to zdecydowanie dłuższa, bo wynosząca aż 900mm, ogniskowa. Dzięki temu AstroMaster dużo lepiej, niż dwa poprzednie modele, pokaże Księżyc i planety. Teleskop umieszczony jest na montażu azymutalnym, wyposażonym w wygodną rączkę do nakierowywania tuby na cel. W zestawie są dwa okulary:
20mm (powiększenie 45x)
10mm (powiększenie 90x)
Teleskop wyposażony jest w nasadkę kątową pryzmatyczną 90 stopni, która daje obraz nieodwrócony ziemski, dzięki czemu AstroMaster 70AZ znakomicie sprawdzi się także w roli lunety krajobrazowej.
Link do teleskopu:
https://deltaoptical.pl/teleskop-astromaster-70az
Teleskopy dla starszych dzieci
BK 909 AZ3
Nr katalogowy: SW-2107
Jest to największy model w naszym zestawieniu. Apertura 90mm oraz ogniskowa 900mm pozwalają na prowadzenie ciekawych obserwacji Księżyca, planet i obiektów spoza naszego Układu Słonecznego. Mimo stosunkowo dużych rozmiarów waga całego zestawu jest nieduża – tuba optyczna waży zaledwie 2kg zaś całość z montażem to niecałe 10kg. Teleskop z łatwością można spakować nawet do niewielkiego auta. W zestawie jest montaż azymutalny AZ3 wyposażony w mikroruchy – umożliwiają one precyzyjne poruszanie tubusem teleskopu, co jest bardzo pomocne przy obserwacjach z zastosowaniem dużych powiększeń. W zestawie z teleskopem są dwa okulary:
25mm (powiększenie 36x)
10mm (powiększenie 90x)
Do zestawu dołączona jest również nasadka kątowa pryzmatyczna 45 stopni dająca obraz ziemski nieodwrócony.
Link do teleskopu:
https://deltaoptical.pl/teleskop-sky-watcher-synta-bk909az3
BK 909 EQ2
Nr katalogowy: SW-2204
BK 909 EQ2 to tak naprawdę ta sama tuba optyczna co w BK 909 AZ3 – oba te teleskopy różni montaż. EQ2 to montaż paralaktyczny, który dzięki swojej konstrukcji umożliwia podążanie za obiektem w jego ruchu po nieboskłonie. Użytkowanie montaży paralaktycznych jest nieco bardziej skomplikowane, niż w przypadku montaży azymutalnych, co osobom początkującym może sprawiać pewne problemy. Ponadto montaże paralaktyczne nie nadają się zbyt dobrze do obserwacji naziemnych.
Z drugiej strony, montaże tego typu po opanowaniu ich obsługi, znacznie ułatwiają prowadzenie długotrwałych obserwacji jednego, konkretnego obiektu nocnego nieba. Po nacelowaniu na cel, poruszamy montażem tylko w jednej osi, zaś w montażach azymutalnych cały czas musimy korygować położenie montażu w obu osiach (góra-dół i prawo-lewo).
W zestawie z teleskopem są dwa okulary:
25mm (powiększenie 36x)
10mm (powiększenie 90x)
oraz soczewkę Barlowa 2x, dzięki której powiększenie w/w okularów wzrasta do 72x i 180x.
Link do teleskopu (montaż EQ2):
https://deltaoptical.pl/teleskop-bk-90-9eq2
Przydatne akcesoria
Każdy teleskop można doposażyć w akcesoria, które zwiększą jego możliwości lub ułatwią nam prowadzenie obserwacji. Jeśli kupiliśmy refraktor i w zestawie otrzymaliśmy nasadkę kątową pryzmatyczną 45 stopni, to bardzo dobrze nada się ona do obserwacji krajobrazowych, jednak do podziwiania nocnego nieba lepiej zaopatrzyć się w nasadkę kątową lustrzaną 90 stopni.
Akcesoria, w które zdecydowanie warto zainwestować to okulary astronomiczne. Dobrej jakości okular bardzo wyraźnie wpłynie na poprawę jakości obrazu uzyskiwaną w teleskopie.
Okulary decydują o tym, jakie powiększenie uzyskamy:
Ogniskowa teleskopu / ogniskowa okularu = powiększenie
Ponadto musimy pamiętać, że wraz ze wzrostem powiększenia spada jasność obrazu.
Kolejny przydatny dodatek do naszego teleskopu to filtr księżycowy. Nasz satelita jest na tyle jasny, że jego obserwacje przez teleskop – szczególnie w okolicach pełni – mogą być niezbyt komfortowe. Filtr księżycowy przepuszcza tylko część światła, dzięki czemu Księżyc już nas nie oślepia.
Link, do przykładowego filtra księżycowego:
https://deltaoptical.pl/filtr-ksiezycowy-1-25
Z kolei do obserwacji naszej dziennej gwiazdy zakupić możemy specjalną folię słoneczną ND 5.0. Do jej założenia na tubus teleskopu potrzebujemy jeszcze specjalnego mocowania o odpowiednim rozmiarze – folia razem z mocowaniem to koszt rzędu kilkudziesięciu złotych. Pamiętajmy, że obserwacje Słońca bez takiego filtru są niebezpieczne i mogą się skończyć całkowitą utratą wzroku!
Link do przykładowego mocowania folii:
https://deltaoptical.pl/mocowanie-do-filtra-slonecznego-70-refraktor
oraz do folii słonecznej:
https://deltaoptical.pl/filtr-sloneczny-nd-5-0
Na koniec polecamy zakupienie obrotowej mapy nieba, która po ustawieniu daty i godziny pokazuje, jakie gwiazdozbiory można zobaczyć w danym momencie. Ponadto na mapie zaznaczone są liczne obiekty takie, jak gromady gwiazd, czy galaktyki. Dla początkującego obserwatora jest to pozycja wręcz obowiązkowa!
A może lornetka?
Ten niezwykle popularny i uniwersalny instrument optyczny wbrew pozorom doskonale nadaje się do podstawowych obserwacji nocnego nieba. Lornetki, z uwagi na niewielkie powiększenie, mają zauważalnie szersze pole widzenia, niż większość teleskopów, dzięki czemu idealnie nadają się do nauki nieba. Duże pole widzenia umożliwia również podziwianie w pełnej krasie rozległych gromad gwiazd czy obiektów mgławicowych, przy czym do tych drugich potrzebujemy lornetki o możliwie największych obiektywach oraz bardzo ciemnego nieba.
Podobnie, jak w przypadku teleskopów, ważnym parametrem jest tutaj wielkość obiektywów. Przyjmuje się, że do zastosowań astronomicznych warto stosować lornetki o obiektywach 50mm i większych. I ponownie wybierając sprzęt dla dziecka musimy pamiętać o jego wygodzie – im większe obiektywy lornetki, tym większa jest jej masa. Lornetki 10×50 i 12×60 (polecane dla nieco starszych dzieci) są jednymi z najbardziej popularnych wśród początkujących miłośników astronomii. Poniżej nasze propozycje:
Delta Optical Entry 10×50
https://deltaoptical.pl/lornetka-entry-10×50?from=listing
Delta Optical Starlight 12×60
https://deltaoptical.pl/lornetka-do-starlight-12×60
