Myśleliście kiedyś, jak by to było, gdyby można było obserwować nocne niebo nawet nie wychodząc z domu? Kusząca propozycja! A jeszcze, jeśli powiemy, że wcale nie potrzebujecie do tego drogich teleskopów? Rewelacja! Wyobraźcie sobie, że możecie poznawać nocne niebo sprzed monitora własnego komputera stacjonarnego, nawet gdy chmury za oknem i leje… A gdzie tak można? W Stellarium!

Stellarium jest darmowym programem typu planetarium, dostępnym pod adresem internetowym http://www.stellarium.org/pl/. Instalka ważąca 78 MB na naszym komputerze działa cuda – po zainstalowaniu i pierwszym uruchomieniu naszym oczom prawdopodobnie ukaże się taki oto widok:

Znajdujemy się w wirtualnym świecie, w którym można obserwować tysiące obiektów z dowolnego miejsca na świecie i o dowolnej porze dnia i nocy, w dowolnym miesiącu i roku.

Po najechaniu kursorem na boczny, ukryty interfejs, można wybrać miejsce prowadzenia obserwacji, zarówno klikając na mapie świata, jak i wprowadzając współrzędne geograficzne miejsca obserwacji. Można skorzystać również z wyszukiwarki miast, choć przyznać trzeba, że lista polskich miast jest skromna.

Ciekawostką jest to, że obserwacje można prowadzić nie tylko z naszej planety… Ale o tym później.

Kolejną zakładką jest wybór czasu obserwacji. Możemy ustawić dowolną datę i godzinę, np. w celu zaplanowania wieczornej obserwacji, analizy zjawiska astronomicznego z przeszłości czy też śledzenie ciekawych wydarzeń na niebie w przyszłości.

Po ustawieniu godziny obserwacji na nocną, można odnaleźć najjaśniejsze obiekty na niebie, zmieniając kierunek patrzenia po prostu przeciągając widok nieba za pomocą myszy lub kursorami na klawiaturze. Powiększenie, czy inaczej pole widzenia, można regulować za pomocą rolki w myszy lub używając kombinacji klawiszy Ctrl + strzałki góra/dół.

Pierwszym, co można spróbować zrobić z programem Stellarium, to wyświetlić i poznać konstelacje gwiazd.

Po włączeniu opcji wyświetlania nazw i linii gwiazdozbiorów, pojawiają się wszystkie widoczne w danym momencie konstelacje. Gratulujemy, właśnie wkroczyliście w świat astronomii! Teraz możecie wyjść na dwór i jeśli niebo jest pogodne, odszukiwać wcześniej zapamiętane wzory na niebie! To nieoceniona nauka podstaw astronomii. Dla ułatwienia, można uruchomić opcję wizualizacji gwiazdozbiorów, bajkowe tło świetnie przydaje się zwłaszcza wtedy, gdy chcemy wytłumaczyć dziecku, skąd biorą się takie, a nie inne wzory.

Konstelacje są swego rodzaju „województwami” na niebie, niezwykle przydatnymi w nawigacji po obiektach astronomicznych. W ich obrębie mieszczą się przeróżne galaktyki i mgławice, między nimi przemierzają niebo planety i Księżyc, czasem spadnie gwiazda (poprawnie: meteor), czasem przeleci satelita. Niezwykle wciągające, jak na ćwiczenia fakultatywne pierwszego wieczoru nauki nieba ze Stellarium, są obserwacje przelatujących tu i ówdzie satelitów.

Program pozwala w łatwy sposób śledzić te obiekty, pokazuje nawet spodziewane trajektorie na kilkanaście minut przed i po pojawieniu się jaśniejszych satelitów na niebie. Doprawdy, jest to zajęcie na całe godziny!

Na dziś to tyle informacji o Stellarium, wkrótce zagłębimy się nieco w niemałe możliwości programu, nieba oraz pokażemy, co i jak można zaobserwować w programie!