W sobotę 25.02.2012r. w Śląskim Oddziale Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Chorzowie odbyło się wyjątkowe spotkanie.
Gościem honorowym był Michał Kusiak – odkrywca 151 komet(w tym jednej ze STEREO.) w projekcie SOHO, a więc komet muskających Słońce. Rozpoczął poszukiwania komet w projekcie SOHO, jako miłośnik astronomii, obecnie studiuje tę dziedzinę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Swoją pierwszą kometę znalazł w listopadzie 2007 r. Już w listopadzie 2010 r. odkrył swoją setną, a pod koniec grudnia 2010 roku kometę SOHO-2000.
Michał Kusiak podsumował rok 2011, zachęcając jednocześnie do podążania jego śladami:
(…)„Podobnie jak w 2010, miniony rok nie obył się bez problemów z realizacją oficjalnych działań projektu. Roczny grant przyznany w połowie 2010 roku zakończył się, co zaskutkowało kolejnym zamrożeniem projektu na czas nieokreślony. Dzięki uprzejmości administracji NRL oraz staraniom koordynatora Karla Battamsa udało się jednak utrzymać stronę internetową. Poszukiwania mogły odbywać się dalej, z kolei potwierdzenia odkryć wraz z kolejnymi oznaczeniami komet wykonywane były przez Michała Kusiaka (autora niniejszej notki) oraz Rainera Krachta z Niemiec. Publikacje kolejnych list pojawiały się średnio raz na miesiąc aż do początku listopada.
Pojawiły się wówczas informacje, że poszukiwania komet SOHO otrzymały status projektu społecznościowego i przeznaczono na ten cel kolejne fundusze pozwalające kontynuować dalsze poszukiwania.
Jak do tej pory nie została zatwierdzona jeszcze oficjalna lista z kometami odkrytymi w listopadzie i grudniu, stąd zestawienie odkryć zamieszczone w tym artykule bazuje na wstępnym zweryfikowaniu i oznaczeniu obiektów przez Michała Kusiaka. Końcowy rezultat nie powinien się różnić jednak w tym przypadku o +/- 1 kometę.
Rok 2011 minął tak jak wcześniejszy pod znakiem wzmożonej liczby pojawień komet z grupy Kreutza. Zapowiedzi z ubiegłorocznego artykułu, co do możliwości pojawienia się większego fragmentu okazały się trafne. Na przełomie listopada i grudnia Terry Lovejoy odkrył pochodzący ze wspomnianej grupy obiekt, na niebie nocnym, którego peryhelium wypadało 16 grudnia. Obserwacje prowadzone w tym okresie przyniosły szereg danych pochodzących zarówno z ziemi przy użyciu teleskopów optycznych, radioteleskopów działających na falach milimetrowych, oraz instrumentów z kilku sond kosmicznych (SOHO, STEREO, SDO, HINODE).” (…)
W trakcie poszukiwań odkryto kilka dużych obiektów z grupy Kreutza jaśniejszych od +3 magnitudo. Były to między innymi:
– kometa SOHO-2062, 9-10 V,
http://www.youtube.com/watch?v=igeBrSGk5FA
Odkrywca: Sergey Shurpakov (Białoruś), jasność +1.0 mag
– kometa SOHO-2072, 19-21 V,
http://www.youtube.com/watch?v=plGOQa-jqYA
Odkrywca: Sergey Shurpakov (Białoruś), jasność +2,5 mag
– kometa SOHO-2107, 4-5 .VII,
http://www.youtube.com/watch?v=rk9pfbh_iCM
Odkrywca: Masanori Uchina (Japonia), jasność +1.0 mag
– kometa SOHO-2138, 12-14.IX,
http://www.youtube.com/watch?v=jOWefBdCWpE
Odkrywcy Michał Kusiak, Sergei Schmalz (Niemcy), jasność +1.5 mag
– kometa SOHO-2143, 30.IX-1.X,
http://www.youtube.com/watch?v=NOzf_Emassk
Odkrywcy: Michał Kusiak, Bo Zhou (Chiny), Szymon Liwo, Zhijian Xu (Chiny), jasność -1.5 mag
Krótki zarys innych wydarzeń i zjawisk astronomicznych
– 09.03.2011: Rainer Kracht zgłasza pojawienie się komety z grupy Krachta na zdjęciach z koronografu LASCO C3. Jednocześnie dokonuje identyfikacji tej komety z wcześniejszymi pojawieniami z 2000 i 2005 roku (komety C/2000 O3 = 2005 W4). http://rkracht.de/soho/o3w4return.htm
– 17.07.2011: Alan Watson zgłasza kometę z grupy Marsdena na zdjęciach LASCO C3. Rainer Kracht dokonuje identyfikacji komety z wcześniejszymi pojawieniami C/2000 C4 = C/2005 W1. http://tech.groups.yahoo.com/group/sohohunter/message/3388
– 23.08.2011: Vladymir Bezugly (Ukraina) oraz Rob Matson (USA) odkrywają nową kometę na zdjęciach z aparatu SWAN (działającego w UV w lini Lymann alfa). Przez następne tygodnie kometa dostępna jest do obserwacji wizualnych z wykorzystaniem teleskopu jako obiekt 11-12 magnitudo.
C/2011 W3 Lovejoy
Przełom listopada i grudnia – Terry Lovejoy(Australia) zidentyfikował nową kometę o jasności ok. 13 magnitudo na zdjęciach wykonanych swoim teleskopem. Potwierdzenie jego odkrycia pojawiło się kilka dni później.
Jednocześnie na podstawie wstępnych obliczeń orbity doniesiono, że kometa Lovejoya porusza się po orbicie charakterystycznej dla grupy Kreutza, a jej peryhelium wypada 16 grudnia.
Pierwsze obserwacje sugerowały, że mamy do czynienia z obiektem podobnym rozmiarami do komety C/1945 X1 duToit (ok. 200 m średnicy), a prognozy przewidywały maksymalną jasność na poziomie -3 do -4 magnitudo. Wątpiono także, czy kometa przetrwa przelot przez peryhelium, zważywszy na fakt, że praktycznie wszystkie komety Kreutza obserwowane za pośrednictwem sond kosmicznych całkowicie wyparowują, a superfragmenty obserwowane w XX wieku (w 1962, 1965 i 1970) nie utrzymały się raczej w jednym kawałku. Jak się później okazało kometa zaskoczyła obserwatorów, pojawiając się po peryhelium po drugiej stronie Słońca jako obiekt o ujemnej wielkości magnitudo.
Więcej na temat tej komety w serwisie kosmonauta.net pod adresem:
http://www.kosmonauta.net/index.php/Astronomia/Uklad-Sloneczny/2011-12-23-lovejoy.html
Kometa Lovejoy zaobserwowana z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej ISS (Źródło NASA)
Zestawienie osiągnięć uczestników projektu Sungrazing Comets w 2011 roku
20 łowców. 11 narodowości. 216 odkrytych komet.
Najwięcej, po 38 komet odnotowali: Michał Kusiak i Sergei Schmalz(Niemicy).
Na uwagę zasłużyli także Rob Matson(USA) i Vladimir Bezugly (Ukraina) – odkrywcy komety C/2011 Q4 wykrytej za pomocą instrumentu SWAN, umieszczonego na sondzie SOHO. W rankingu państw najlepiej wypadły Chiny (77 odkryć) i Polska (58 odkryć).
Tu znajdziesz zestawienie wszystkich odkryć w projekcie SungrazingComets w 2011 roku:
http://img94.imageshack.us/img94/2200/rankvb.gif
Polskie działania
Przez cały rok 2011, polscy miłośnicy komet SOHO brali aktywny udział w projekcie SungrazingComets. Pojawił się też nowy łowca komet – Szymon Liwo, który zasłużył na wielkie wyróżnienie – odkrył 16 komet(w tym kilka bardzo jasnych) w pierwszym roku swojego uczestnictwa.
Reszta polskich łowców nie próżnowała. Rafał Reszelewski powiększył swój dorobek o kolejne 3 komety, zaś Arkadiusz Kubczak o 1.
Tekst: Michał Kusiak, Marek Substyk
Zdjęcia: Marek Substyk
