Zaćmienie Księżyca 27.07.2018, tuż przed zakończeniem fazy zaćmienia częściowego – Samsung Galaxy J5, projekcja okularowa, refraktor SW 120/600
Zima w Polsce to okres niezwykle ciężki dla każdego miłośnika astronomii. Niebo całymi tygodniami zasnute jest grubą warstwą chmur uniemożliwiając tym samym jakiekolwiek obserwacje. W Grudniu przez niekorzystną aurę większość obserwatorów przegapiła maksimum jasności komety 46P/Wirtanen. Tymczasem już 21 Stycznia na niebie ma odbyć się kolejny, niesamowity spektakl – całkowite zaćmienie Księżyca. Czy będzie nam dane go zobaczyć?
Wielu osobom zapadło w pamięć poprzednie tego typu zjawisko, które miało miejsce 27.07.2018 roku. Było to najdłuższe całkowite zaćmienie Księżyca widoczne w Polsce w całym XXI wieku. Maksymalna faza zaćmienia trwała aż 103 minuty. Kolejne, dłuższe zaćmienie, będzie widoczne w naszym kraju dopiero w 2123 roku. Ponadto tego samego dnia przypadała wielka opozycja Marsa. Oba zjawiska występują razem raz na 25 000 lat! Żeby tego było mało całość odbywała się w niezwykle sprzyjających okolicznościach przyrody w ciepły, letni wieczór.
Zbliżające się zaćmienie będzie inne. Po pierwsze odbędzie się nad ranem, dzięki czemu będziemy mogli śledzić zjawisko od samego początku – podczas lipcowego zaćmienia wejście srebrnego globu w półcień Ziemi przypadało przed wschodem Księżyca. Poza tym faza maksymalna będzie nieco krótsza i potrwa około 63 minuty. Podobnie jak latem Księżyc będzie miał tego poranka planetarne towarzystwo – nieco po 4 wschodzą Wenus i Jowisz. Obie planety w dniu zaćmienia będą bardzo blisko siebie, dzielić je będzie zaledwie nieco ponad 2,5 stopnia kątowego (tarcza Księżyc w pełni ma około 0,5 stopnia).
Jak przygotować się do obserwacji?
Ze względu na porę roku należy zadbać o ciepły strój. Pamiętajmy, że nad ranem temperatura jest najniższa. Z reguły najszybciej marzniemy w stopy, dlatego załóżmy ciepłe, zimowe buty na grubej podeszwie. Ponadto na nogi możemy założyć dwie pary ciepłych skarpet. Elementy garderoby takie jak ciepła kurtka, kalesony/rajstopy, rękawiczki, czapka czy szalik są wręcz obowiązkowe. Możemy również przygotować sobie ciepłą kawę lub herbatę w termosie.
Warto wybrać się w miejsce z odsłoniętym horyzontem. W mieście istnieje spore ryzyko, że budynki zasłonią nam całe widowisko. W maksymalnej fazie zaćmienia Księżyc będzie znajdował się dość nisko nad horyzontem, podobnie jak wschodzące Wenus i Jowisz. Nasz satelita będzie zachodził na północnym zachodzie, podczas gdy planet należy wypatrywać na południowym wschodzie. Na pewno nie pomylimy ich z gwiazdami, bowiem obie będą od nich wyraźnie jaśniejsze.
Obserwacje prowadzone na obszarach o niskim stopniu zanieczyszczenia nieba sztucznym światłem będą ciekawsze, niż te prowadzone w mieście. Podczas maksymalnej fazy zaćmienia możemy bowiem dostrzec wzrost zasięgu gwiazdowego – na niebie pojawi się tyle gwiazd ile normalnie moglibyśmy dostrzec w ciemną, bezksiężycową noc.
Przebieg zaćmienia (godziny podane w UTC+01:00)
Zaćmienie częściowe Księżyca z 27.07.2018 – Samsung Galaxy J5, projekcja okularowa, refraktor SW 120/600
03:35 początek zaćmienia półcieniowego – Księżyc zaczyna wtedy wchodzić w półcień Ziemi. Faza ta może być trudna do dostrzeżenia, blask srebrnego globu przygaśnie bardzo nieznacznie;
04:34 początek zaćmienia częściowego – jest to moment w którym Księżyc wchodzi w cień rzucany przez naszą planetę. Faza ta jest wyraźnie dostrzegalna, widać bowiem jak cień Ziemi powoli „pochłania” księżycową tarczę;
05:41 początek zaćmienia całkowitego – cała tarcza Księżyca wchodzi w cień Ziemi, nasz satelita przybiera brunatną barwę;
06:12 maksymalna faza zaćmienia – Księżyc przebywa wtedy najgłębiej w cieniu rzucanym przez naszą planetę;
06:44 koniec zaćmienia całkowitego – Srebrny Glob zaczyna wychodzić z cienia Ziemi;
07:51 koniec zaćmienia częściowego – znów widać całą tarczę Księżyca;
08:50 koniec zaćmienia półcieniowego – końca zaćmienia w Polsce nie zobaczymy, poniżej godziny zachodu Księżyca:
07:26 zachód Księżyca w Przemyślu
07:43 zachód Księżyca w Warszawie
08:16 zachód Księżyca w Szczecinie;
Wynika z tego, że im dalej na zachód znajduje się nasze miejsce obserwacji, tym wyżej nad horyzontem Księżyc będzie się znajdował w czasie zaćmienia.
W następnym tekście przedstawimy sprzęt jakim najlepiej będzie obserwować to piękne zjawisko.
Michał Bączek
